Dla pacjenta

Mammografia i cytologia – bezbolesne badania, które ratują życie. Badania, z których skorzystasz bez kolejki, bez skierowania, w dogodnym miejscu i czasie. Z cytologii można skorzystać w dowolnie wybranej poradni ginekologicznej, a z mammografii w jednej z 35 pracowni stacjonarnej lub w mammobusie.

Mammogrfia stacjonarnie i w mammobusie 

W 2018 r. z mammografii w ramach Populacyjnego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Piersi finansowanego przez NFZ skorzystało w Małopolsce 64 003 kobiet w pracowniach stacjonarnych i w mammobusach (niespełna 30% uprawnionych do badań kobiet). Mammobusy wyjeżdżały do mniejszych i większych miejscowości prawie 1000 razy. Dla wielu kobiet to szansa na wykonanie badania jak najbliżej swojego miejsca zamieszkania, szczególnie jeśli pracownia stacjonarna jest daleko.

Rak piersi  to nowotwór złośliwy powstający z komórek gruczołu piersiowego, który rozwija się miejscowo w piersi oraz daje przerzuty do węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych (np. płuc, wątroby, kości i mózgu). Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce. Stanowi około 23% wszystkich zachorowań z powodu nowotworów złośliwych u kobiet i około 14% zgonów z tego powodu. 

W Polsce dałoby się uratować rocznie dwa i pół tysiąca kobiet. Niestety, w 80% przypadków diagnoza jest zbyt późna (wg Polskiej Unii Onkologii).

W ubiegłym roku ze wszystkich kobiet, które zrobiły mammografię w ramach programu 2 921 zostało skierowanych do dalszej diagnostyki (dodatkowa mammografia, USG, biopsja), aby określić ewentualny sposób leczenia, Gdyby nie mammografia, być może część z nich o konieczności leczenia dowiedziała się zbyt późno.  

Mieszkanki Małopolski mogą skorzystać z bezpłatnej mammografii w 35 ośrodkach stacjonarnych. Informacja o stacjonowaniu mammobusów w Małopolsce jest co miesiąc publikowana na stronie internetowej MOW NFZ.

Do kogo skierowany jest program

Program skierowany jest do kobiet wieku 50–69 lat, które są najbardziej zagrożone zachorowaniem na raka piersi.

Jak często można robić badania

Możesz zrobić mammografię, jeśli nie robiłaś jej w ciągu ostatnich dwóch lat.

Uwaga: możesz otrzymać wskazanie do zrobienia ponownej mammografii po roku, jeśli występują u ciebie czynniki ryzyka, takie jak rak piersi wśród najbliższych członków rodziny. W przypadku wykrycia niepokojących zmiany, zostniaesz skierowna do pogłębionej daignostyki w kierunku raka piersi. 

Ile zapłacisz za badania

Możesz zrobić badanie w ramach programu bezpłatnie, jeśli jesteś uprawniona do świadczeń opieki zdrowotnej.

Kiedy powinnaś zrobić badanie – niepokojące objawy

Powinny cię zaniepokoić wszelkie zmiany w piersiach, których wcześniej nie wykryłaś. Skonsultuj się ze specjalistą, jeśli zauważyłaś:

• zmianę wielkości i kształtu piersi, która nie ustąpiła po miesiączce,
• guzki lub zgrubienia wyczuwalne w piersi lub pod pachą,
• zmianę koloru skóry piersi,
• wciąganie skóry piersi,
• pomarszczenie lub łuszczenie skóry piersi,
• zmiany w obrębie brodawki piersi.

Co zwiększa ryzyko zachorowania

Ryzyko choroby zwiększają:

• wiek – najwięcej zachorowań występuje u kobiet po 50 roku życia,
• obciążenie genetyczne – choroby w najbliższej rodzinie,
• czynnik hormonalny, np. wczesny wiek pierwszej miesiączki lub późna menopauza,
• wieloletnie przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej,
• niewłaściwa dieta oraz otyłość,
• niedostateczna aktywność fizyczna,
• częste spożywanie alkoholu,
• wcześniejsze choroby piersi.

Na czym polega mammografia

Mammografia jest badaniem, które za pomocą promieni rentgenowskich pozwala wykryć raka piersi w jego wczesnym stadium rozwoju. W czasie badania wykonuje się dwa zdjęcia każdej piersi.

Niektóre kobiety odczuwają krótko trwające uczucie dyskomfortu związane z koniecznością ucisku piersi podczas badania. Ucisk jest konieczny, żeby uzyskać odpowiednią wiarygodność badania.

Gdzie zgłosić się na badania profilaktyczne

USG piersi i mammografia - bezpłatne badania dla każdej kobiety, w każdym wieku

NFZ finansuje nie tylko program profilaktyki raka piersi dla pań w wieku 50-69 lat. USG piersi i mammografia to badania, które może zlecić każdy lekarz specjalista, szczególnie lekarz ginekolog i onkolog. W większości poradni ginekologicznych jest aparat do badań USG, a każda poradnia ma obowiązek zapewnić pacjentkom dostęp do diagnostyki ultrasonograficznej. Lekarz może takie badania zlecić kobiecie w każdym wieku, tak często jak ze względu na wskazania medyczne jest to konieczne.

Cytologia

Cytologia to jedyne badania, które pozwala rozpoznać nowotwór raka szyjki macicy. W ubiegłym roku w ramach programu profilaktycznego zrobiło ją 42 126 kobiet (14,64% uprawnionych do badań w programie kobiet).

Do kogo skierowany jest program

Program skierowany jest do kobiet wieku 25–59 lat, które są zdrowie i nie odczuwają żadnych dolegliwości.

Jak często można robić badania

Możesz zrobić cytologię, jeśli nie robiłaś jej w ciągu ostatnich trzech lat.

Uwaga: możesz zrobić badanie po roku, jeśli występują u ciebie czynniki ryzyka, takie jak zakażenie wirusem deficytu odporności typu ludzkiego (human immunodeficiency virus HIV), wirusem brodawczaka ludzkiego (human papilloma virus HPV) lub przyjmujesz leki immunosupresyjne.

Ile zapłacisz za badania

Możesz zrobić badanie w ramach programu bezpłatnie, jeśli jesteś uprawniona do świadczeń opieki zdrowotnej.

Kobiety, które były leczone z powodu nowotworu złośliwego szyjki macicy, po zakończeniu kontroli onkologicznej (decyzję podejmuje lekarz prowadzący leczenie onkologiczne) ponownie zostają objęte skryningiem cytologicznym.

Rak szyjki macicy nie jest chorobą uwarunkowaną genetycznie. Każda kobieta, w każdym wieku, może być narażona na zachorowanie.

Co zwiększa ryzyko zachorowania

• przewlekłe zakażenie onkogennymi typami HPV
• wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego
• wieloletnie stosowanie hormonalnych leków antykoncepcyjnych
• duża liczba partnerów płciowych
• duża liczba porodów
• wieloletnie palenie papierosów
• niski status socjoekonomiczny

Jak przygotujesz się do badania cytologicznego

• na badanie nie należy zgłaszać się w czasie krwawienia miesiączkowego
• na pobranie cytologii najlepiej zgłosić się nie wcześniej niż 4 dni po ostatnim dniu miesiączki i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem miesiączki
• co najmniej 4 dni przed pobraniem wymazu cytologicznego nie należy stosować żadnych leków dopochwowych
• od ostatniego badania ginekologicznego / USG przezpochwowego powinien upłynąć co najmniej 1 dzień

Na czym polega cytologia

Badanie cytologiczne to skuteczne, bezbolesne i bezpieczne badanie komórek z szyjki macicy. Pozwala ono wykryć stany przednowotworowe i nowotworowe szyjki macicy, w czasie kiedy nie ma żadnych objawów.

Po badaniu dowiesz się, czy znajdujesz się w grupie ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy.  Jeżeli zostaną wykryte niepokojące zmiany, zostaniesz zaproszona na badanie kolposkopowe także finansowane przez NFZ.

Gdzie zgłosić się na badania profilaktyczne

Chcesz wiedzieć więcej? 

Jak chronić się przed zachorowaniem na nowotwory

 

Wszystkie aktualności